Àné móŋ á-ngá-lígì òkúkùt
Le garçon qui est devenu riche
Conte Fang
Santa María III, región : Bioko
Guinée équatorialeConteur
Joaquín Obiang
Niveau
primaire et secondaire
É ñì á-ngé-bɔ̀ nɛ́ɛ́, àné móŋ á-ngá-lígì òkúkùt.
Móŋ ésàá àwúɛ̀ñ, ñìɛ́ ñáà àwúɛ́ñɛ́ fèk. É sùgà djóm étám móŋ á-ngá-lígì à dɔ́ ààm̀bé èběm, mìlɔ́p, yàà áyǒm méꜜlâm ésàá à-ngá-lígà ñé á ꜜdɔ́. Móŋ ásùmú ná áꜜtélè bìtélè, yà à-káà-lâm áyǒm áwúràndíŋ. É mú ó-ngá-bùk ó sí, éyɔ̀ŋ móŋ ákèyɛ́ nà àà-kà-dɔ́ŋɔ̀ mèlâm, ngùègé dàábɔ̀yǎ fè àná, àné ákè fágá ákòàn óyǒm ósǒk óchìní ñé óꜜlâm, òsǒk óngéné fágá m̀fìfɛ̀ñ ǹwúán. Éyɔ̀ŋ móŋ áchììyǎ ósǒk, àákè òsǒk á ꜜndá, àné áꜜtóbàn à ǹnǒm míná á ꜜzěn áꜜná, émókɔ́át, òtúyǒm míná ñí ná: “Ǎ mɔ́àn, měkàr fágá wò bébélá nà, àvé kírí, mǎá-bé-ꜜdjí; màsɔ́ fágá míꜜyêŋ vá, mǎáyèm kì é djóm mǎkè bùm ó ꜜdjíì; ngé ónè bɔ̀ èngúngɔ́ɔ́ Zàmá nè ósǒk wì óvè mè wɔ́, màà mèǹnìí wà wɔ́ támé fé”. Móŋ ákùìá ꜜfɔ́gɔ́ ótúyǒm mìnìngá éngúngɔ́ɔ́, àné á-ngá-kègè ñé ósǒk. Òtúyǒm mìná, kíé!, ñí nɛ́: “Ákíbà màà màázùá wà vé énè néé, màkègè wò mìndùnáné míláà. É ñè wǎ-yè-bɔ̀ váà nèè, àlú ésèségé, àné míndùnáné míné, ò-màná-ké-ꜜlâm é ꜜzén ó-wúlá-kè ósúìñ, ngé ꜜwǎkè míꜜlɔ́p; é ꜜzén é ǹkìɛ́[ñ] vàá é ñè wǎbɔ̀ váà náá, nì àné òó-máná-ꜜlâm, òkòlɔ́; à àlú, òókèyǎ óꜜyó, wà-yè-wók àné djǒm dáchììbì; òbùɛ̀gɛ́ ǹdùnán òvɔ́gɔ́, fágá vè òvɔ́gɔ́, ò-ké-dɔ́ŋɔ̀. É djóm wǎ-yè-kɔ̀àn à dɔ́, òkén á ꜜdé á djàá. É ñè wǎbɔ̀ náà tè, àné míndùnáné míákè, òwóꜜgóyǎŋ?” Móŋ ñí náá: “Ààá”. Éyɔ̀ŋ móŋ ákèyǎ á ꜜndá, àké fágá ábɔ̀ àné ǹnǒm ꜜmíná ó-ngá-lébé ñí, à-màná-ꜜlâm. Éyɔ̀ŋ àlú éꜜkúíyǎŋ, móŋ átúíá ǹdùnán, nì àné á-ngá-wók àné ólám wábíìbàn. Éyɔ̀ŋ móŋ ákèyǎ kúìñ, àákɔ̀ànè djǒm. Móŋ átúíɛ́ djǒm àkén á ꜜdé á djàá. Áké fágá kùílì djǒm áꜜná, fágá vè àkúm: mèndá, bèmòtúà. Kíé! Móŋ á-bèrá-màná-ꜜké-lâm àné bé-ngá-djó ñí. Áꜜlú bɛ̌ɛ̀, fáá vè à-bɛ̀rá-wók àné djóm dáchììbì. Móŋ fágá vè à-bɛ̀rá-túíɛ̀ é ndùnáné bɛ̌ɛ̀ àkên; á-bɛ̀rá-ké-ꜜkúì[ñ] àná, fágá vè djǒm. Átúíɛ́ fágá djǒm; ákè à dé á djàá àná, áké kúù, vè mònɔ́. Mònɔ́ àáꜜdzɛ́[ñ] móŋ á ꜜndá, móŋ ántɔ̀ɔ́ ǹkúkúm. Éyɔ̀ŋ á-yɛ́gànèyǎ-bɛ̀rá-ké-ꜜlám óꜜlámé láà, àzén á djàá, àwógó àné wáchììbì à àlú; á-bɛ̀rá-ké-kúìñ, fágá vè òyǒm ómúmɔ̌[n] mìnìngá óóńꜜtélè. Àválá m̀bèŋé djóm éꜜté! Móŋ ákén á mìná á djàá. Àáńtɔ̀ɔ́ fágá né é ñè mònɔ́, é ñè àkúm, é ñè fè m̀běŋ míníngá. Móŋ àánìŋ m̀bèŋ, mìbú míálòt. É mú ó-ngá-bùk ó sí, móŋ ñí né: “Vè? Yè né é sùgà àkúm ñì è dè mǎ-yè-lígì à dɔ̀? Mà-dàŋ-búìnì [nɛ́] ngé mé-bèrá-ké-ꜜlám é wí níìn, mà-yè-bèlè bém bíꜜfé”. Éyɔ̀ŋ móŋ á-bèryǎ-ꜜké-lám é wí níìn, àké fágá kè óꜜyó; áꜜbɛ́ɛ̀ fágá à àlú, ꜜkííììŋ! Ñí ná: “Àtǐŋ!, mà-búìnì [né] énìŋ ngúrá é dè dásìènè mè ólámé wí”. Éyɔ̀ŋ móŋ ákèyě nà à-kè-dɔ́ŋɔ̀; ádɔ́ŋɔ̀ fɔ́gɔ́ òyǎp áꜜná, àtáà àné djóm dángìàbàn. Áꜜzú fágá kúìñ bèbɛ̀[ñ] à àná, ábɛ́ɛ̀ óꜜsú fágá vè ná: “Ǎ mòŋ, wùlyé áꜜvóó, màwók áꜜvép”. Mèkǐ mékéné móŋ á ꜜfɛ̂ñ: “Kíé! Zá fè ààkɔ́bɔ̀ àné óꜜtúyǒm míníngá mè-ngá-yén áfàn éꜜté é mú óḿbé?” Ázú fágá áꜜkúì[ñ] àná òtáà àné ótúyǒm míníngá ótélé, yàà ǹkúɛ̀[ñ] á mvús, óꜜbélé m̀bìm ósǒk ó mɔ́; nì àné vè né: “Ǎ mɔ́àn, màádjó wò né óbɔ̀ vè mìndùnán míláà; éyɔ̀ŋ òózùyá ábɔ̀ é wí níìn, é dè fágá mésɔ́ nè métǎm fágá wàzú dúgàn ósǒk wúè, òóbɔ̀yǎ àné bóŋ yè é m̀bùú míné. Ò-vé-kúmà-bɛ̀rá-bèlè áꜜfé, àtɔ̌ né òòm̀bélyǎ ásèségé ó ꜜmɔ́”. Àné míníngá à-ngá-dúgànè móŋ ꜜósǒk. Éyɔ̀ŋ móŋ ádúgànèyǎ á djàá, àázùyǎ ààfùbàn né: “É djàm dí ꜜdáyílì yà?” Áꜜzú fágá kúì[ñ] á djàá: kàgà fè é yár é djɛ̌ñ, kàgà fè à mìnìngá, kàgà fè à mòtúà, kàgà fè à mònɔ́. É djóm à-ngé-bɛ̀rà-kɔ̀àn à dɔ́: nì àné vè é ǹtùk éběm wɛ́ñ á bà-mìbúù, nì àné vè óyòmó djòm(ó) kɔ̀á[s] à-ngá-yɛ́gànà-bùm á djí ꜜté, wáámànèyǎ fè àdjík. Àné móŋ á-ngá-bɛ̀rà-dúgàn óꜜkúkùt, yàà kúmá-bɛ̀rá-bèlè, àtɔ̀ɔ́ ná áḿbélyǎŋ. Àné ngǎn é-ngá-màn.
Móŋ á-bɛ̀rá-dúgàn óꜜkúkùt. Àné ǹláŋ wálébé bíɛ̀ náà: “Ò-táà-berá-kè wàdjêŋ òóḿbélyǎŋ, ò-zɛ̀-kɔ̀án á djóm éꜜfé”.