Tata ti mwana na yandi
Le père et son fils
Kuvandaka tata mosi ti nkento na yandi na bwala mosi. Tata yayi ti nkento na yandi bo butaka bana mingi. Kansi na bana yina, bo nionso kufwaka kubikalaka mwana mosi ya bakala.
Tangu mwana yayi kuyelaka me kuma mbuta, yandi kusongaka tata na yandi nde:
Tata, mono ke zola kutunga nzo na mono.
Tata kuvutula nde:
Yo kele kima ve. Bu nge mekuma mbuta, nge fuetele kuvanda ti nzo.
Na nima, ngunza yina kubakaka mbele, yandi kwendaka na mfinda, yandi kuzengaka banti, bila, maleka, bambanzi ti banzomvi. Na nima yandi kubasisaka bima yina yonso na bwala. Yo yina, yandi kutungaka nzo na yandi. Tangu nzo me kumama na kutunga, yandi songaka tata na yandi nde:
Tata, mono ke zola kubala nkento.
Yo yina tata na yandi kundimaka. Tangu yandi me tula nkento na nzo, ba kuvanda luzingu ti nkento na yandi. Bo ke zinga, bo ke zinga. Kuvandaka kilumbu mosi, muana yayi kwendaka kubinga tata na yandi nde:
Tata, mbasi na suka-suka yonso kukondana ve na nzo na mono. Bo lalaka tii ntongo me kutana, tata na yandi kwendaka na nzo ya mwana na yandi. Kuna mwana kupesaka yandi kiti. Yandi kuvanda. Tangu yandi mevanda, mwana ke songa tata na yandi nde:
Tata, tata…
Tata kudima.
Mwana nde:
Mono meluta nge na mayele, kana mono kubumbana awa, nge lenda kumona mono ve.
Tata kutulaka ntembe.
Tii mwana nde:
Nge tata kinga mono.
Yandi kubaluka na nima ya nzo, yandi bakaka lunguba. Tangu yandi pasulaka lunguba yina, mbuma ya nguba yandi kudia yo. Yandi kotaka na kati ya bimpusu ya nguba yandi kongaka bimpusu ya nguba. Yo vandaka na lueka ya nseke kuna na nsongi ya bwala. Kuna na nsongi ya nseke, nsusu ya bakala na kuluta, yandi kumona lunguba mpe kumina yo. Na nima, nsusu na kwendaka kudia na lueka ya bwala, mukengi kukanga nsusu, mpe kumina yandi. Mukengi kutina na mfinda, kuna na mfinda na nsi ya nti ya kubwa, yandi kuvanda kuna. Kaka kuna na nsi ya nti, nioka yayi ya beto ke bingaka nde mboma yandi kumona yandi, mpe kumina yandi.
Bilumbu mingi kulutaka, bau ke mona mwana yayi ve.
Kilumbu mosi, mboma kwisa kubasika na nsongi ya buala, na lueka ya lupangu ya ba nkombo. Mboma ke sosa mayele ya kukanga nkombo mosi, bankombo kuyantika kutata ti kutina. Tata yayi kuvandaka na nzo na yandi ti nkento na yandi ke tela yandi masolo ya mwana na bo. Yandi ku kuwa kutata ya ba nkombo, yandi kotaka na nzo, yandi kubakaka bunduki ti mbele na yandi. Yandi kwisa kubasika, mpe kuluta na nima ya nzo na lueka ya lupangu ya ba nkombo. Tata yayi kumona mboma ya nene. Yandi kuta yandi masasi (kubula bunduki) nioka yina kufwa.
Yandi kubingaka nkento na yandi. Na nima bo pasulaka mboma yina, bo ke mona na kati ya mboma mukengi ya mboma me kumina kilumbu yo yina. Tangu bo me manisa na kupasula mboma, bo pasulaka diaka mbisi yina mukengi. Na kati ya mukengi, bo ke mona nsusu ya nene ya bakala ya mukengi kuminaka bo kutulula nsusu. Tangu ya bo me manisa kupasula mukengi imene, bo pasulaka diaka nsusu yina. kuna na kati ya nsusu bo kumonaka diaka lunguba. Tangu ya bo manisaka kupasula nsusu, bo kubaka lunguba mpe kupasula yo. Kuna na kati ya lunguba, bo ke mona mwana na bo yina kubombanaka.
Tata kuyituka yandi kuboka:
Kyeleka! yayi nge mwana na mono?…
Po pana mwana kuyangalakata mingi na kumonaka nde yandi kulutaka tata mayele.
Na nima bilumbu mingi kulutaka, tata yayi kuisaka kusonga mwana na yandi nde:
Mbasi, mono ti nge, beto takwenda kuzomba bambisi ya mfinda.
Kilumbu yango kulungaka, tata kubaka bunduki ti mbele na yandi, yandi kubingaka mwana na yandi, yo yina bakuendaka na mfinda. Tangu ya bo mekuma na mfinda, tata kubikisa mwana, yandi kuenda yandi mosi kuna na ntuala. Kuna ya tata kuendaka yandi kufuaka mbisi ya mfinda yina ndjoko ya nene. Tangu yandi mekufwa ndjoko, yandi kwisa na kifulu ya yandi kubikisaka mwana, yandi kusonga mwana nde:
Kuenda nsualu na buala nge kulenda bantu sambu beto kwisa kunangula mbisi yayi meluta nene. Mono ti nge, beto takuka ve kunangula yo.
Mwana vutukaka ntinu ti na buala. Tangu mwana mekuma na nsongi ya buala, yandi ke wa bidilu, mwana nde:
Mono na buala mono kubikisaka mafwa ve; yayi nani mebika kufua na nima?
Yandi pusanaka ti na buala, yandi ke wa bidilu na lueka (na ndambu ya nzo na bo). Tangu yandi me kuma kuna, yandi ke mona tata na yandi ya kufwa bantu ke kudila yandi, mayele kumana, ba yankaka ke kubinga yandi zoba.
Bo ke songa yandi nde:
Mwana yayi ikele zoba, mpamba ve, tata na yandi me fwa kansi yandi ke kudila ve.
Mwana yina nde:
Mono me kubikisa tata na mono na mfinda, yandi me kufua mbisi ya mfinda ndjoko yo yina yandi me kutinda mono na kuisa kulanda bantu sambu beto kuenda kunangula yo. Ibuna yayi ya beno ke songa mono nde tata mekufwa ya wapi diaka?
Bantu yonso kubinga yandi zoba. Tangu mwana mekumona buna, yandi me vutuka ntinu diaka na mfinda. Kuna na mfinda bo kutana ti tata na yandi. Tata nde:
Wapi bantu ya kuendaka kulanda?
Mwana nde:
Tata, mono mekumona bantu ke kudila nge, nge kele ya kufua na ntuala ya nzo na beto
Tata nde:
Nge kele zoba, vutuka na buala nsualu, nge kulanda bantu, mono yandi yayi ya moyo, ibuna yina ya nge me kumona kuna ya kufwa nani? Vutuka nsualu
Mwana mpe kuvutuka na buala mbala ya zole. Kuna na buala, yandi kumona diaka kiteso mosi bonso mbala ya ntete, ya yandi kumonaka kuna.
Bantu kufinga yandi diaka kiteso mosi mpi nde:
Tala mwana ya zoba, tata na yandi mekufwa, kansi yandi ke kuenda kuluta. Kuisa awa, kuisa kudila tata na nge bantu ke songa yandi.
Mwana ve:
Mono me katuka mbala ya zole na mfinda, mono me bikisa tata na mono ke kukinga mono ti beno sambu na kuenda akunangula ndjoko; yandi me kuvutula mono na kuisa kubinga beno. Ebuna yayi ya beno ke kudila ya wapi? mono me buya
Mbala ya tatu mwana kuvutuka na mfinda, kuna yandi kutana ti tata na yandi. Tata kuyula yandi diaka:
Nge mwana yayi wapi bantu?
Mwana nde:
Tata, mbala nionso ya mono ke kuma na buala mono ke mona bantu yonso ke kudila nge na nzo na nge; mono ke zoba ve, nki makambu ya mutindu yayi?
Tata kukula yandi diaka:
Vutuka nsualu landa bantu bokuisa kumosi ti nge, tala ntangu ke kumana mpimpa ke zola kubwa. Nki buzoba yayi ya nge ke sala?
Mwana mpi kuvutuka na kuna yandi ke mona diaka kiteso mosi, tata kaka ya kufwa, bantu ke kudila yandi.
Tangu yina mwana mekuma zoba, mayela ya kimuntu yonso me kumana.
Mwana ke tala kaka bantu ke songa yandi diaka nde:
Nge mebuya kudila tata na nge, keti nge ta kumona tata ya nkaka? Kuisa awa, kuisa kudila tata na nge.
Mwana yina mayele kuisa diaka ya kuvutuka na mfinda. Yandi mekuma na mfinda, yandi ke mona tata na yandi, tata kuyula yandi diaka:
Wapi bantu ya nge kuendaka kulanda?
Mwana nde:
Tata, mono mayele memana mpi mono mekulemba. Inki mutindu mono ke mona mpila yayi? Kuaku na mfinda nge kele ya moyo, ebuna na buala bantu ke kudila nge ya kufwa.
Na nsuka, tata kusonga yandi nde:
Mwana na mono, na luzingu yayi, nge fetele kuzaba nde mbuta ta bikala kaka mbuta, leki mpi ta bikala kaka leki.
Yo yina bampangi, dilongi na beto yayi ke kulonga beto nde:
Nge mwana, tata na nge kana yandi me kubaka nge na mapeka na yandi, tangu yina ya nge kele na mapeka, nge kele na ntangu ya kumona buboko mpe kusonga tata na nge, mpamba ve sambu nge ikele na zulu ya mapeka ya tata.
Yina ikele kingana ya bambuta bantu.